In de gelogeerde aap: 01/01/2013

Klapschool

'Dit is wat er overblijft van onze koningin:
een muntstuk van 2 Euro,
haar hoofd op de bovenkant,
God op de zijkant —
zó waren de rollen verdeeld'.

Nico Dijkshoorn, 30 januari 2013. > Beluister hier de gehele tekst

Iedereen herinnert zich nog wel hoe enkele jaren geleden het VVD-kamerlid Arend-Jan Boekestijn na een kopje thee op paleis Noordeinde in zijn kinderlijk enthousiasme honderduit praatte over wat de koningin hem allemaal verteld had, en vervolgens zijn majesteit zijn diepste verontschuldigingen moest aanbieden om tenslotte met zijn staart tussen de benen uit de Kamer te vertrekken. Nu is van zo'n reactionaire corpsbal nog wel te verwachten dat hij kruiperig boete doet, omdat hij de zwijgcode had doorbroken. Dit verschijnsel is zelfs in de Nederlandse taal terecht gekomen als een zogenaamd 'Boekestijntje'. Momenteel ligt voormalig premier en minister van Staat Ruud Lubbers zwaar onder vuur omdat ook hij uit de school heeft geklapt, maar ik zal u eerst even uitleggen waarom dit eigenlijk zo erg gevonden wordt.

Er zit namelijk een mevrouw zonder legitiem democratisch mandaat in onze regering. Zij zit daar alleen maar omdat zij ooit toevallig in een bepaalde wieg lag, en overigens laat zij zich over drie maanden door haar zoon opvolgen. Deze mevrouw is een soort erfelijke black box in onze regering omdat zij zich als enige aan gezonde parlementaire controle onttrekt. Net als in een vliegtuig is die black box in onze regering ook oranje, en precies die kleur is het begin van alle narigheid. Net zoals ieder ander in de regering heeft die ongekozen mevrouw namelijk ook een mening, maar het rare is dat zij die niet mag uiten. Dus dan zit er nog maar één ding op: geheim houden. Dat maakt deze ongekozen mevrouw niet per se tot een gluiperd, maar dat geheime aspect is gewoonweg inherent aan het systeem van onze constitutionele monarchie. Discretie is niet alleen de essentie, maar ook de hoeksteen van de constitutionele monarchie: wil de koning efficiënt handelen, dan moet hij noodzakelijk discreet handelen. Mocht het onverhoopt toch mis gaan, dan heeft ons hybride politiek bestel een veiligheidssysteem ingebouwd, namelijk door deze ongekozen mevrouw onschendbaar te maken. Eenvoudig gezegd komt dat hierop neer dat voor alles wat zij doet en zegt de zittende premier opdraait, begrijpt u wel? Nee? Dat kan goed kloppen, want er is namelijk helemaal niemand die dat begrijpt.

De Telegraaf, 31 januari 2013

Niettemin is er momenteel veel kritiek op Lubbers, omdat hij heeft onthuld dat Juliana tegenover hem haar twijfels uitsprak over Willem-Alexander, namelijk of hij wel geschikt zou zijn als staatshoofd. Terecht of niet, verontrustender is echter de hoek waar die kritiek vandaan komt. Zoals gezegd, van neoconservatieve zijde of van klein christelijk rechts is zoiets nog wel te verwachten. Vandaag in De Telegraaf (een soort krant, althans, het wordt op krantenpapier gedrukt) meent vrijetijdsrepublikein Ronald van Raak van de SP dat 'dit soort dingen niet op straat hoort te liggen'.

Kijk, dat Van Raak zijn republikeinse voorkeur verloochent omwille van de fractiediscipline, vage populariteitspeilingen of een nog vagere pragmatiek van het politiek bedrijf — geef het een naam — weten we intussen wel. Veel kwalijker is echter dat Van Raak het nu zelfs voor deze rare familie opneemt door de zweem van geheimzinnigheid rond hen intact te willen laten. Juíst een republikein dient er álles aan te doen om transparantie en openheid van bestuur na te streven, en ieder wissewasje rondom de zelfverklaard goddelijk uitverkoren familie — hoe onbenullig ook — demonstratief juíst op straat te gooien en collega-politici daartoe aan te moedigen. Als republikein in de Kamer moet Van Raak er álles, maar dan ook álles, aan doen om deze open zenuw van onze constitutionele monarchie als voortstrompelend politiek systeem nog verder bloot te leggen en waar mogelijk die kwetsbaarheid juist te vergroten.

Maar de maat is nu meer dan vol, en kan men Ronald van Raak inmiddels als een gewone monarchist beschouwen.

¶

Het Z-woord

Republikeinen hebben de naam verbitterde azijnpissers te zijn, en misschien is dat soms ook wel een beetje zo. Niet om moedwillig de pret weer eens te bederven, maar waarschijnlijk mist de republikein een of andere genetische dispositie voor de monarchie. Temidden van de nationale hysterie over de aanstaande troonswisseling over Jorge Zorreguieta beginnen, is zoiets als gaan zeuren over kunstmatige kleur- geur- en smaakstoffen in het beslag waarmee moeder op dat moment feestelijk pannenkoeken staat te bakken. En inderdaad, voor zoiets draaien republikeinen kennelijk hun hand niet om, want Zorreguieta's afwezigheid bij de inhuldiging is vermoedelijk slechts een schrale pyrrusoverwinning.

De Nederlandse regering tussen Scylla en Charybdis

Wie Scylla en wie Charybdis is — Nederland of Argentinië — is niet belangrijk, maar het Z-woord lijkt als een gitzwarte schaduw over het komende koningschap te blijven vallen. Voor de familie maakt dat uiteraard niets uit, want omdat zij immers nergens verantwoordelijk voor zijn komen zij sowieso altijd overal mee weg. Maar alle toekomstige kabinetten die van nu af aan vastgeklonken zijn aan de onfrisse Z-familie staan onzekere en mogelijk zelfs zware tijden te wachten. Vele premiers zullen met de grootst mogelijke moeite tussen beide rotsen door moeten zien te varen, wil de Nederlandse politiek althans niet meegesleurd worden in de koninklijke diepten. Dit is de consequentie van een hybride politiek bestel, dat met het ene been in een parlementaire democratie staat terwijl het andere langzaam wegzakt in het zompige moeras van een middeleeuwse monarchie.

Of de soep echter zo heet gegeten zal worden als hij opgediend wordt valt echter te bezien, zeker nu dochter Máxima over exact drie maanden koningin zal worden. In een eerder artikel voorspelde ik dat het Nederlands Openbaar Ministerie ditmaal geen onderzoek meer naar Jorge Zorreguieta zal kunnen weigeren, en dat er vermoedelijk een onderzoekscommissie zou worden ingesteld. Die commissie zou dan onder een passend voorzitterschap, zoals de koninklijke slippendrager Prof. Cees Fasseur, uiterst grondig onderzoek verrichten, dat vooral te begrijpen zou zijn als zéér langdurig.

Ware het echter niet, dat de respons van Huis ten Bosch ongewoon snel en effectief kwam, door exact dezelfde aangifte in Argentinië te laten doen om op die wijze een mogelijk onderzoek daarheen te laten verplaatsen. Advocate Liesbeth Zegveld maakte op dat moment de kardinale fout door publiekelijk te verklaren die aangifte toe te juichen en hier in Nederland niets meer te doen, omdat een eventueel onderzoek naar Zorreguieta's verleden volgens haar 'zonder twijfel het beste in Argentinië uitgevoerd kon worden'. Welgeteld vijf (!) dagen later bepaalde de Argentijnse rechter dat er vooralsnog geen reden was om de mogelijke betrokkenheid van Jorge Zorreguieta bij de verdwijningen, martelingen en moorden nader te onderzoeken.

Arnold Karskens en Liesbeth Zegveld bij Pauw en Witteman, 30 januari 2013

De aankondiging dat Arnold Karskens en Liesbeth Zegveld vanavond bij Pauw en Witteman met bewijs tegen Jorge Zorreguieta zouden komen en opnieuw aangifte tegen hem gaan doen, wekte grote verwachtingen, maar ze hadden niets, — althans, niets nieuws. Zou Zegveld zich eind december niets aangetrokken hebben van de Argentijnse aangifte en zijn doorgegaan met haar Nederlandse verzoek tot onderzoek, dan waren haar kansen nu aanzienlijk groter geweest. Thans riskeert zij dat haar verzoek alsnog wordt geseponeerd, omdat immers in Argentinië op grond van dezelfde aangifte en dezelfde feiten er geen reden gezien werd om tot strafrechtelijk onderzoek over te gaan, en dat zij dat op voorhand ook heeft gemotiveerd en erkend.

Linksom of rechtsom, het is uitgesloten dat koningin Máxima vanuit Huis ten Bosch twee maal per week haar vader zal bezoeken in de Scheveningse gevangenis, want dat zal de Nederlandse regering in een politieke spagaat manoeuvreren die zijn weerga niet kent. Daarom is het slecht nieuws voor republikeinse die hards: tenzij er nieuwe feiten boven tafel komen — feiten, geen aannemelijk-makende constructies — is de vrees zo langzamerhand gegrond dat de strijd tegen het Z-woord een gelopen race is.

¶

Wachtgeld

De precieze reden waarom het aantal gasten dat in de aap wil komen logeren sinds gisteren plotseling meer dan verdubbelde, is niet geheel duidelijk. Hier is namelijk niets te beleven dat zelfs maar in de verste verte iets te maken heeft met het familiefeestje dat eind april in Amsterdam gaat plaatsvinden. Hier is geen ruilbeurs te vinden met Beatrix-snuisterijtjes, geen foto's van Willem-Alexander look alikes, geen speculaties over welke kleur jurk Máxima zal gaan dragen, geen enquêtes over de vraag of Willem-Alexander 'er klaar voor is', en zélfs geen mening over de troonswissel als zodanig. Kortom, de kleine herberg 'In de Gelogeerde Aap' is mateloos oninteressant voor wie mee wil deinen op de golven van het Nationale Catastrofiele Complex, want vanuit hier wordt geen uitzicht op de Dam geboden en bovendien is deze herberg slechts met de fiets te bereiken.

Max Westerman in gesprek met Frits Wester ('De Nieuwe Wereld', 15 september 2008)

Het is inmiddels al weer enkele jaren geleden dat Max Westerman in zijn serie 'De Nieuwe Wereld' politiek verslaggever Frits Wester vroeg naar hoeveel macht en invloed van de koning eigenlijk heeft. 'Veel' antwoordde Wester gedecideerd, en voegde daar nog eens aan toe dat het vaak genoeg gebeurt dat een minister met plan A naar het paleis ging, om vervolgens met plan B terug te keren. Dit soort amateuristisch en duister gewroet is natuurlijk verre van fris, en al helemaal wanneer dat gebeurt door iemand die geen enkele politieke verantwoordelijkheid draagt.

Frits Wester, die nogal eens door de wandelgangen van de Tweede Kamer banjert en veelvuldig in verschillende fractiekamers rondhangt wist bovendien te melden dat 75 tot 80 procent van de kamerleden eigenlijk republikein is, mits het hen persoonlijk en in het geheim gevraagd wordt met de ramen en deuren gesloten. Het goede nieuws is dat de vereiste tweederde meerderheid om de monarchie af te schaffen de facto kennelijk al behaald is, maar het slechte nieuws is dat de jure dit percentage zo om en nabij de nul procent bedraagt.

Met de inhuldigingswet van 1992, die onder voormalig premier Lubbers tot stand kwam, is bepaald dat niet alleen de nieuwe koning een eed aflegt — merkwaardiger-wijs blijkt hij ook 'Dat beloof ik' te kunnen zeggen in plaats van 'Zo waarlijk helpe mij God almachtig' — maar dat echter ook alle leden van de Staten-Generaal op hun beurt de koning huldigen en trouw beloven. Tegen de achtergrond van Frits Westers schatting is de komende dertigste april evenwel dé gelegenheid bij uitstek voor die 75 tot 80 procent parlementariërs om hun republikeinse voorkeur publiekelijk kenbaar te maken. Maar toegegeven, in 2008 was de samenstelling van de Kamer natuurlijk anders dan nu, dus laten we die 75 tot 80 procent heimelijke republikeinen voor alle zekerheid maar naar beneden bijstellen tot 50 procent, want we willen ons per slot van rekening niet rijk rekenen. Toch kunnen we al met al direct na de inhuldiging van koning Willem-Alexander dus zeker zo'n 75 weigerambtenaren verwachten die de eed van trouw aan Willem de Overbodige niet uit hun strot kunnen krijgen. De SP-republikein Ronald van Raak zal hierbij ongetwijfeld het voortouw nemen, maar uiteraard zullen we ook kunnen rekenen op PvdA-voorman Diederik Samsom, die in september 2009 nog openlijk voor de republiek durfde te pleiten.

Of per 1 mei aanstaande daadwerkelijk ook tientallen parlementariërs op wachtgeld komen te staan mag u echter helemaal zelf inschatten.

¶

Irrelevant

Er is helaas geen ontkomen aan, maar het zou een republikeins blog eigenlijk veel beter passen om de aangekondigde abdicatie volkomen te negeren. Toch zou men op die manier een voorbeeld kunnen stellen hoe men in een parlementaire democratie om dient te gaan met een middeleeuws relict als de monarchie, en als zodanig is dit artikel al een zwaktebod. 'I have a dream..!' om met Martin Luther King te spreken,— dat er ooit een prinsjesdag komt waarop de gouden koets in de Lange Houtstraat achter een vuilniswagen zal moeten wachten. Dat even later de Haagse verkeerspolitie die gouden koets op het Binnenhof wegens foutparkeren van een wielklem voorziet of zelfs wegsleept, zodat koning Willem IV en koningin Máxima met tram 17 terug moeten keren naar paleis Noordeinde. 'I have a dream..!'

Aankondiging van de abdicatie in de juiste context en teruggebracht tot correcte proporties

Wie op televisie het publiek iets door de strot wil duwen waar niemand op zit te wachten omdat die er nooit om gevraagd heeft kan zendtijd kopen. Zoiets noemen we dan reclame, die is bedoeld om weg te zappen of gelegenheid te bieden intussen een biertje uit de ijskast te pakken en het bakje chips even bij te vullen. Wie dat niet doet blijft verveeld wachten tot Voetbal International weer verdergaat en veroordeelt zichzelf tot inlegkruisjes, pindakaas, de nieuwe Ford Kia en laat zich door Mediamarkt toeschreeuwen. Dáártussen hoort de mateloos irrelevante mededeling dat Willem de Overbodige het nieuwe staatshoofd gaat worden thuis, en nergens anders.

Temidden van de complete hysterie omdat heel Nederland nu hals over kop aan het oranje-infuus gelegd moet worden, de orakelende deskundologen en — niet te vergeten — de dames en heren politici die hun obligate loftrompet-prietpraat verkondigen, is dit het juiste moment om het koningschap terug te brengen tot de proporties en de context die het toekomt: in de marge tussen SBS-Shownieuws en de Efteling.

¶

Wattenstaafje

'Godskolere, ben ik hier soms in een verkeerde film beland of zo?', hoorde ik mijzelf zachtjes mompelen bij het lezen van dit artikel van Omroep Brabant. 'De prins kreeg een blaar. Het bloed dat daarna vrijkwam, zit nog in de schaats', en om die reden is dit paar schaatsen waarmee Willem-Alexander in 1986 de Elfstedentocht reed nu het topstuk uit de privécollectie van de Eindhovenaar René Diekstra. En wat nu? Gaat er nu soms een hele schare handelaren met hun santenkraampjes voor museum 't Oude Slot in Veldhoven staan om bedevaartgangers op te lichten met spiegeltjes? Komt Mark Rutte samen met Michiel Zonnevylle met kapotte knieën vanuit de Randstad naar Veldhoven kruipen om jankend een glimp op te mogen vangen van het kroonprinselijke druppeltje bloed dat op gezette tijden aan de pelgrims wordt getoond? Nee, het zal wel een processie worden, naar oude Brabantse traditie. De heilige maagd Maria op een draagbaar, met in haar armen een schaats in plaats van het kindje Jezus, terwijl daarachter het koninklijk fanfarecorps Excelsior het Wilhelmus in imperatieve eenkwartsmaat toetert. Hagiografie anno 2013: platter en onnozeler dan dit is nauwelijks nog denkbaar.

Zijne Heilige Schaatsheid, met daarin een druppeltje bloed
van Zijne Koninklijke Hoogheid De Prins van Oranje

Behalve een mythisch relict is het vorstelijke bloed natuurlijk ook een gewone fysiologische substantie — jaja, de prins is namelijk een mens — met eigenschappen zoals bloedgroep, rhesusfactor en, inderdaad, mogelijke leverancier van DNA. Laat ik, voordat nu ineens hele hordes conspiratief-geïnspireerde republikeinen zich naar Veldhoven spoeden met wattenstaafjes in hun broekzak, nadrukkelijk stellen dat de monarchie een politiek probleem is. Net zomin als het een juridisch, filosofisch, theologisch, ethisch of desnoods esthetisch vraagstuk is, is de monarchie ook geen genetisch of genealogisch probleem. Met andere woorden: het maakt voor ons rare hybride politiek bestel niet uit als er onweerlegbaar wordt aangetoond dat de familie Van Amsberg geen nazaten zijn van Willem van Oranje, want dat is grondwettelijk allemaal zorgvuldig door de familie dichtgetimmerd en in beton gegoten. Bovendien weet iedereen inmiddels al lang dat de titel 'Prins van Oranje' niets meer is dan alleen maar een doodgewoon erfstuk dat in beginsel iedereen had kunnen toekomen, en dus niets van doen heeft met welke bloedlijn dan ook.

Willem-Alexander schijnt overigens zelf zijn bebloede schaats te hebben afgestaan aan de Brabantse verzamelaar, iets dat de RVD nimmer zou hebben toegestaan als het vorstelijke DNA tegen elke prijs onder de hoed gehouden moest worden. Omdat het echter meermaals is gebeurd dat de RVD zich heeft vergist of iets over het hoofd zag — wat steevast resulteert in hilarische en potsierlijke taferelen — is het toch de moeite waard om melding te maken van dit openbaar beschikbare koninklijke DNA, en al helemaal omdat wij sinds de afgelopen kerst weten dat de familie dit bescheiden blogje meeleest. Als morgen namelijk ineens de Heilige Schaats uit de collectie verdwijnt of plotseling alleen nog maar van onder een zwaarbewaakte glazen stolp wordt getoond, dan... Ja, wat dan eigenlijk?

Dan helemaal niets, zoals altijd bij de monarchie.

¶

Burgerschennis

Somyot Prueksakasemsuk, die gisteren
wegens majesteitsschennis
tot 10 jaar cel werd veroordeeld

Geregeld duiken er berichten op uit Thailand, omdat er weer eens iemand in de kerkers is gesmeten vanwege majesteitsschennis. Met name de Thaise vorst Bhumibol, die voor veel van zijn onderdanen een waarachtig goddelijke status heeft, schijnt buitengewoon lange tenen te hebben. Slechts een karikaturaal en volkomen fictief personage in een roman kan in Thailand zomaar ineens geïnterpreteerd worden als majesteitsschennis, en wordt de auteur zonder pardon van z'n bed gelicht. In Nederland — met name hier in Nederland — bestaat over het thema majesteitsschennis veel verwarring en onzekerheid. Mag ik bijvoorbeeld ongestraft artikelen in dit blog blijven schrijven, en waarom verdwijnen kritische auteurs als Ton Biesemaat en Jan Kikkert hier niet onmiddellijk achter de tralies?

Wie de moeite wil nemen en het artikel 'Koninklijke onschendbaarheid' in Wikipedia er eens op naslaat, komt er al spoedig achter dat de onschendbaarheid van de koning de keerzijde is van één en dezelfde medaille, waar op de andere zijde die rare ministeriële verantwoordelijkheid staat afgebeeld. In feite is de koninklijke onschendbaarheid de logische consequentie van het verplaatsen van verantwoordelijkheid van de ene rechtspersoon naar de andere. Het is enigzins vergelijkbaar met ouders die verantwoordelijk zijn voor de eventuele brokken die hun kleuter maakt. Enigzins, omdat deze juridische immuniteit van de Nederlandse koning op zeer gespannen voet staat met de beginselen van onze parlementaire democratie. Vóór 1848 was het nog duidelijk, toen de koningen Willem I en II in beginsel dezelfde status genoten als de Thaise koning Bhumibol. Koninklijke onschendbaarheid was vóór 1848 nog een rechtstreekse afgeleide van een soevereiniteit die door God zou zijn verleend.

Maar nadat Thorbecke in 1848 de ministeriële verantwoordelijkheid introduceerde, kreeg de 'onschendbaarheid' van de koning ineens een heel andere betekenis. Onschendbaar was niet langer synoniem voor absoluut, maar veranderde in een semantisch ongeleid projectiel. Anders gezegd: sinds 1848 is er niemand die hier nog ene kont van snapt. De koning niet, het kabinet niet, het parlement niet, de premier niet, en zelfs God zelf weet zich geen raad met dit rare wetsartikel. Iedere premier heeft daarom weer zijn eigen interpretatie, en vanwege de intrinsieke ambiguïteit bestaat er imiddels zelfs zoiets als een afgeleide ministeriële verantwoordelijkheid. Wat dat betekent kan niemand u precies vertellen — en ik dus al helemaal niet — maar ik kan u wel een voorbeeld geven. Volgens de grondwet is de koning onschendbaar, en ofschoon nergens met maar één woord wordt gerept over de troonopvolger en diens echtgenote, weet iedereen dat Willem-Alexander en Máxima eveneens onder de volle ministeriële verantwoordelijkheid vallen. Dit elastische juridische monstrum, waar al vele staatsrechtgeleerden hun tanden op hebben stukgebeten, wordt dan ook niet voor niets een 'leerstuk' genoemd,— een eufemistische duiding voor een bepaling die volstrekt irrationeel en onbegrijpelijk is.

Inmiddels zal de lezer zich afvragen wanneer dit artikel eindelijk spannend gaat worden, en wat de koninklijke onschendbaarheid nu eigenlijk te maken heeft met het beledigen van de koning. Het antwoord luidt: helemaal niets. Er zijn namelijk nog aparte wetsartikelen die expliciet belediging van de koning verbieden. Die bepalingen hebben helemaal niets van doen met het leerstuk van de ministeriële verantwoordelijkheid, maar zijn gewoon nog meer van die vele curieuze privileges die een over het paard getilde deftige familie ten behoeve van hun eigen comfort in het wetboek van strafrecht heeft weten te frommelen. Wie Rutte de volgende keer dus weer hoort grienen 'dat ze zich niet kunnen verdedigen', weet nu dat als er één familie is die zich als geen ander kan verdedigen, het de koninklijke familie is. Op dezelfde wijze hoeven deze zelfverklaard goddelijk uitverkorenen ook geen belasting te betalen en gelden er voor hen bijvoorbeeld ook andere bepalingen ten aanzien van de lijkbezorging. Kortom, er worden in ons land allerhande rare uitzonderingen gemaakt voor vreemde snuiters die idiote middeleeuwse privileges menen te moeten genieten.

De onschendbaarheid van de majesteit is dus iets geheel anders dan majesteitsschennis, zo blijkt. Wie de koninklijke waardigheid aantast — wat dat dan ook moge zijn — kan namelijk voor 5 jaar de bak indraaien. Op het beledigen van Willem-Alexander of Máxima krijgen de onderdanen daarentegen 20% korting, want daarop staat een gevangenisstraf van slechts 4 jaar. Resteert de vraag waarom een auteur als Ton Biesemaat niet onmiddellijk gearresteerd wordt wanneer hij in zijn boek Bernhardgate onweerlegbaar aantoont dat wijlen prins Bernhard een landverrader was. Ook hier heb ik slechts een vermoeden: omdat Biesemaat wel eens de waarheid zou kunnen vertellen, dus in zo'n geval is het effectiever het boek dood te zwijgen.

¶
Maar toch ben ik er nog niet, want ik heb namelijk nog een dringende wens. Graag zou ik een wetsbepaling zien waarin strafbaar wordt gesteld dat iemand zonder democratisch mandaat aan het hoofd van iedere regering gaat staan. Een wetsartikel op grond waarvan iedereen die van belastinggeld Nederland in het buitenland gaat lopen vertegenwoordigen zonder dat die burgers daar ooit om hebben gevraagd, van zijn of haar bed kan worden gelicht. Burgerschennis zou ik dat delict willen noemen: opzettelijke belediging en schending van de burgerlijke waardigheid.

¶

BruNee

Hoewel van enige afstand, volg ik de berichtgevingen rondom het staatsbezoek aan het ministaatje Brunei met een groeiend gevoel van onbehagen. Achter de precieze reden van dat ongemak is echter niet zo gemakkelijk de vinger te krijgen. Immers, de Brunese onderdanen (het blijft een tenenkrommend woord) schijnen, ondanks de grove schendingen van de meest elementaire mensenrechten, een buitengewoon comfortabel leven te leiden: geen belastingen, gratis onderwijs, gratis gezondheidszorg en wie in het buitenland wil studeren krijgt zelfs dat van de overheid vergoed. Dat die overheid een (uiteraard) ongekozen absoluut monarch is die tegelijkertijd premier, minister van defensie, minister van financiën en hoofd van de politie is, lijkt daardoor met een zekere vanzelfsprekendheid minder belangrijk te worden. In een interview op straat verwoordde een Brunees het als volgt: 'Wij mogen inderdaad niet stemmen, maar onze leider luistert wel naar ons'. Is het dan flauw om die uitspraak in dit blog om te draaien door te beweren dat wij wél mogen stemmen, maar onze leider niet naar ons luistert? Ofschoon misschien niet geheel onterecht is dat inderdaad wel een beetje flauw.

Zou het dan soms de puissante rijkdom van de sultan zijn die het allemaal wat ongemakkelijk maakt? Zijn perverse exhibitionisme is inderdaad allesbehalve fraai, want zelfs naar de meest protserige monarchale maatstaven maakt deze sultan het wel héél erg bont. De vraag dringt zich even op of het Nederlandse staatshoofd misschien niet stiekem een beetje jaloers zou zijn, of dat zij zich wellicht ook afvraagt wat nu eigenlijk het verschil nog is tussen 6000 of 7000 auto's bezitten. Anderzijds weet de Nederlandse Oranjefamilie zich eigenlijk al sinds hun ontstaan geplaagd door hun relatieve armoede, en moesten er derhalve altijd strategische huwelijken gesloten worden om de familiekas enigszins op peil te houden.

Wat het Nederlandse bedrijfsleven nu concreet voor zaken zou kunnen doen met een staatje dat slechts ietsjes groter is dan onze provincie Gelderland, blijft toch een beetje de vraag. Met zendmasten verkopen — om maar iets te noemen — door onze ervaren telecombedrijven is men toch al vrij snel klaar, zou je zeggen. Maar dan Shell,— inderdaad ja, onze Shell die de bodemschatten al sinds het begin van de vorige eeuw voor Brunei delft. Daar begint het wilde speculeren. Het is namelijk niet alleen onze Shell, maar bovenal ook de Koninklijke Shell. Natuurlijk zal er netjes worden gezegd dat de koningin voor ons land orders binnensleept, waarbij de vraag of dat een president niet zou lukken, gemakshalve maar even in het midden moet worden gelaten. Maar tegen de achtergrond van een mogelijk persoonlijk belang van de familie ziet dit staatsbezoek er dan toch een beetje anders uit. Vooralsnog overheersen onrust en ongemak en proberen we niet toe te geven aan wilde speculaties. We denken dus maar niet aan mogelijke Nederlandse wapenleveranties aan onderdrukte moslimbroeders van de sultan, die vervolgens welwillend onze factuur tegemoet ziet.

In zekere zin is de politieke structuur van het Brunese sultanaat vergelijkbaar met het koningschap onder Willem I, die, ondanks 'eene wijze constitutie', eveneens over absolute macht beschikte. Het enige verschil is dat Willem Frederik in 1813 totaal berooid op het Scheveningse strand aanspoelde, en met de groei van het familiekapitaal aanvang gemaakt moest worden. Aangenomen dat de onderdanen van Brunei het inderdaad zo goed hebben dwingt het ons een moment stil te staan bij de vraag of ons democratische ideaal die sacrosancte status eigenlijk wel verdient. In onze constitutionele monarchie kan Beatrix bijvoorbeeld niet zomaar even bepalen hoeveel stokslagen de werper van een waxinelichtjeshouder moet krijgen. Maar weegt dat op tegen gratis onderwijs, gratis gezondheidszorg en belastingvrijstelling voor iedereen? Een dergelijke afweging is even zinloos als wild speculeren over mogelijke privébelangen die dit staatsbezoek in een even ongewenst perspectief plaatsen.

Waar het uiteindelijk en in allerlaatste instantie om draait is de blinde willekeur die bij erfopvolging een doorslaggevende rol speelt. Misschien is deze absoluut-heersende Brunese sultan wel een verlicht despoot, en misschien houdt Beatrix zich inderdaad wel min of meer aan de beperkingen die de grondwet haar oplegt. Maar de geschiedenis heeft bij herhaling — met de goede Marcus Aurelius als kwalijk voorbeeld — laten zien dat erfopvolging bij het bekleden van het hoogste bestuurlijke ambt een levensgevaarlijk spelletje roulette is, met of zonder constitutie. Daarom is en blijft erfopvolging het krachtigste argument tégen de monarchie en vóór een gekozen staatshoofd.

¶

Ontschaving

Toen we vroeger op de middelbare school de pH van een vloeistofmengsel leerden uitrekenen, vertelde onze scheikundeleraar dat 40 miljard minus 2 miljoen nog steeds 40 miljard was. Dat deed hij om ons onnodig ingewikkelde kwadratische vergelijkingen te besparen. Die halve promille zet in de praktijk toch geen zoden aan de dijk voor de pH, zei hij dan. Daarentegen was 40 miljoen minus 2 miljoen natuurlijk wél 38 miljoen, want 5 volle procenten betekende dan misschien geen spreekwoordelijke slok op 'n borrel, maar kon niet zonder meer genegeerd worden.

Vandaag konden we in de krant lezen dat rechters bezorgd zijn over rechtsbijstand voor de laagste inkomens. Volgens de Raad voor de Rechtspraak moeten zelfs de allerarmste mensen in onze samenleving ook de mogelijkheid hebben om op te kunnen komen tegen schending van hun rechten bij een onafhankelijke rechter. Dat recht komt met de huidige kabinetsplannen in gevaar, aldus de raad. De overheid wil namelijk enerzijds de eigen bijdrage voor rechtzoekenden verhogen, terwijl anderzijds de vergoedingen voor advocaten naar zouden moeten dalen. Al met al wil de staat daarmee ruim € 40 miljoen besparen. Waarschijnlijk zal menigeen zuchtend de schouders ophalen bij deze zoveelste boom die door Rutte achteloos omgezaagd wordt.

Tegelijkertijd lezen we echter dat de Nederlandse staat jaarlijks € 2 tot € 2,5 miljoen blijkt te betalen voor de auto's, paarden en rijtuigen van de Oranjes. In 2010 bedroegen de kosten voor de 'instandhouding van het rijtuigenpark' ruim € 2,6 miljoen, terwijl dat in 2011 'slechts' ruim € 2,3 miljoen was — een substantieel hoger bedrag dan ons tot op heden werd voorgehouden. De exorbitante bedragen die daarnaast ook nog eens voor het gebruik van het regeringsvliegtuig en overige vliegreizen uit gemeenschapsgeld worden neergeteld vormen daar bovenop nog eens een aparte kostenpost. Terloops wordt ook nog eventjes vermeld dat deze rapportage ten aanzien van de specificaties onvolledig is, omdat de bonnetjes niet bij Rutte, maar achter de paleismuren liggen.

Wuivende vrouw die zich niet kan verdedigen

De kwetsbaarste groep mensen in de samenleving de mogelijkheid afnemen om voor hun fundamentele rechten op te kunnen te komen overstijgt iedere idee van een rechtvaardige en solidaire samenleving: hier wordt namelijk een essentiële pijler onder onze beschaving weggetrokken. Dat beeld wordt des te wranger wanneer diezelfde overheid wél bereid blijkt achteloos substantiële bedragen over de balk smijt ten behoeve van het wagenpark van één bepaalde familie. Maakt die € 2,5 miljoen uit op een te besparen bedrag van € 40 miljoen? Jazeker, dat maakt uit, precies zoals mijn scheikundeleraar mij ooit leerde. Maar het is bovenal een principiële kwestie. Wanneer geeft die overgeprivilegieerde familie eens een keertje blijk van enige beschaving door zich solidair te tonen met de mensen die zij 'hun' onderdanen plegen te noemen? Geen idee. Is het onrechtvaardig? Ja, dat is het. En ten slotte: zijn wij bereid om, in navolging van onze zuiderburen, daar eens concreet iets aan te doen door eindelijk het mes te zetten in die absurde en oncontroleerbare uitgaven?

¶

De kernvraag luidt natuurlijk of dit nu inderdaad allemaal zo erg is. Ofschoon ieder dat natuurlijk voor zichzelf moet bepalen, is het in elk geval wel schrijnend dat dit nieuws niet belangrijk genoeg bevonden wordt om journaal-waardig te zijn. Onrecht is voor de gemiddelde Nederlander pas Pauw & Witteman-waardig in zoverre men zich belazerd voelt door Lance Armstrong, en iets is pas DWDD-waardig zolang het appelleert aan de collectieve zindering over een mogelijke Elfstedentocht.

Het zijn niet de hysterische monarchisten, en zelfs niet de pro-oranje media die onze grootste tegenstanders zijn, omdat zij een onrechtvaardig, irrationeel en belachelijk middeleeuws relict willens en wetens instand houden. Dat zijn wij namelijk zélf, die met een weergaloze onverschilligheid schouderophalend toekijken hoe onze beschaving voor onze ogen verpulvert.

¶

Beginselpartij

Het blijft klooien met de SGP, want op last van de Hoge Raad moeten de refoparlementariërs hun aartsvijand — de vrouw — nu knarsentandend toelaten tot de bestuurlijke regionen van hun partij. In een weergaloos gortdroge verklaring, die zich bij gebrek aan overtuiging laat lezen als een vonnis van de inquisitie, laat het hoofdbestuur weten dat zij de 'juridische werkelijkheid' onder ogen zal moeten zien. Door nadrukkelijk te spreken over het 'juridische' aspect geeft de partij aan dat hun werkelijkheid evenwel een andere is, waar nimmer plaats zal zijn voor de vrouw. Daarom is het op voorhand reeds duidelijk dat de betekenis van deze verklaring, die er klaarblijkelijk op de juridische pijnbank uit is geperst, in de praktijk volkomen waardeloos is. Het partijbestuur geeft aan tot deze maatregel gekomen te zijn omdat zij anders wellicht 'een zwaarder wegende inbreuk op onze verenigingsvrijheid over zich afroepen'. Met name interessant is het mechanisme van de motivering, dat zo kenmerkend is voor het christendom: kiezen voor het goede uit angst voor het kwade.

Zou het werkelijk zo flauw zijn om nu maar eens hardop de vraag te stellen waarom hun God eigenlijk niet ingrijpt, die immers lijdzaam moet toekijken hoe onterecht zijn grondpersoneel in hun bewegingsvrijheid wordt beperkt? Merkwaardigerwijs is dat vanuit een seculier standpunt inderdaad wel een beetje flauw, maar juist vanuit een perspectief dat uitgaat van een levende God die kennelijk een plan heeft met de wereld, juist niet. Maar de reflexmatige respons van de gristenen kennen we maar al te goed: zo'n vraag stellen heet dan nodeloos kwetsend en respectloos te zijn, zo niet, dan is zij wel ronduit blasfemisch. Welaan dan, laat ik dan die vraag dan inderdaad maar niet stellen, maar let wel: dat doe ik uit pure naastenliefde, en niet omdat ik vrees voor een bestraffende bliksemschicht op het dak van mijn huis.

Omgekeerde trechter op het hoofd als
middeleeuws symbool voor bekrompenheid
(Hieronymus Bosch - Detail uit: De verzoeking
van de heilige Antonius)

Ofschoon consistentie de laagste en minimale eis is die aan een standpunt of betoog kan worden gesteld, wringt het niettemin op meerdere punten bij de refopolitici. Deze oudste politieke partij van ons land ontleent evenwel haar beginselen aan de vroege zeventiende eeuw, direct na de brutale staatsgreep van prins Maurits. De stuitend geborneerde standpunten van de SGP zijn nog steeds terug te voeren tot die periode, maar beginnen in de 21ste eeuw zo langzamerhand ernstig autistische trekjes te vertonen: 'Actiegroepen of druk van buitenaf van mensen die niets met onze opvattingen hebben, wekken veel weerstand, vertroebelen de zuiverheid van de discussie, en bemoeilijken daarmee het interne beraad', aldus partijleider Kees van der Staaij in een uitgebreide reactie op het besluit van zijn partijbestuur. Hier toont de partij haar ware gezicht, namelijk als een enge bekrompen vereniging, die de meningen van mensen die hun opvattingen niet delen, de zuiverheid van de discussie kennelijk vinden vertroebelen.

Nóg griezeliger wordt het als men leest hoe het 'Christelijk Betrokken' Nederlands Dagblad de gebeurtenissen verwoordt: 'De SGP houdt vast aan het beginsel dat het regeerambt niet aan vrouwen toekomt, maar neemt tegelijk op in de reglementen van de partij dat dit niet gebruikt mag worden om vrouwen te weren van kieslijsten'. De zinsnede na de komma is nog wel te begrijpen, want dat is er immers door de Hoge Raad uitgefolterd. Maar hoe is de zin als geheel te begrijpen? Als mijn hersenen onder Windows zouden draaien was ik nu een blauw scherm, maar gelukkig biedt de uitleg van het seculiere RTL uitkomst: 'Volgens de partij mag ze vinden wat ze wil, maar mag ze er niet naar handelen'. Aha, dus zó werkt die dubbele moraal kennelijk bij gristenen.

Nu ben ik slechts een eenvoudig republikein, en begrijp ik niet veel van theologische politiek (of politieke theologie), maar het heeft er toch alle schijn van dat de God van de SGP zich niet aan zijn eigen bijbel houdt: want als het beginsel van deze hysterisch-orangistische partij luidt dat het regeerambt op bijbelse gronden niet aan vrouwen toekomt, hoe zit het dan eigenlijk met Beatrix?

¶

Belgenmop

Het geklungel door onze zuiderburen met hun monarchie lijkt haastwel een mop, terwijl het toch echt niet zó moeilijk is. Nu is er gedonder bij de Belgen over koningin Fabiola die erfbelasting ontduikt, omdat zij haar vermogen blijkt te hebben ondergebracht in een speciaal daartoe bestemd fonds. Toen de Belgen zich in 1830 meenden zich van ons te moeten afsplitsen — geef ze eens ongelijk — was dat natuurlijk dé kans bij uitstek om van die idiote monarchie af te komen. In plaats daarvan moesten die domme Belgen zonodig zelf hun eigen monarchie'tje oprichten, maar daarbij hebben ze evenwel een paar essentiële zaken over het hoofd gezien. En nu zijn ze, jawel, in de aap gelogeerd. Daarom onderstaand een aantal tips van een ervaren Nederlandse onderdaan die weet hoe je een monarchie — desnoods eeuwenlang — kunt laten doorstrompelen zonder het gevaar te hoeven lopen die hele poppenkast kwijt te raken.

In de eerste plaats: met onschendbaarheid alleen kom je er niet. De Belgen hadden er dus voor moeten zorgen dat er een professionele dienst tussen het koningshuis en het gewone volk wordt geplaatst, naar het voorbeeld van de Nederlandse RVD. Zo'n instantie antwoordt in geval van calamiteiten standaard als volgt:

'Wie bent u?'
'Waarom wilt u dat weten?'
'Het is niet waar!'

In verreweg de meeste gevallen is dat afdoende, en naar mijn inschatting zou dat voor de Belgische koningin nu ook zo zijn geweest. Kortom, het is de hoogste tijd voor de Belgen om zo snel mogelijk ook een soort RVD in het leven te roepen. Mocht het dan alsnog uit de hand lopen en barst er een discussie los tussen regering en parlement, dan kan de premier eventueel nog in de Kamer playbacken dat 'het een privé-aangelegenheid betreft'. Wat ook zeer goed werkt is als de premier daar op huilerige toon aan toevoegt 'Ja, maar ze kunnen zich niet verdedigen!' Bovendien is het raadzaam de koning ook lid van de regering te maken zoals in Nederland: kortere lijntjes, meer invloed en sanctiemogelijkheden voor de koning, maar die uiteraard allemaal ontkend kunnen en zullen worden.

Koningin Fabiola

Ten tweede moet toch opgemerkt worden dat het allemaal heel eenvoudig had kunnen worden voorkomen, zeker bij het onbenullige akkefietje dat momenteel in België speelt. Sterker zelfs, bij ons in Nederland zou dit niet eens de krant halen, eenvoudigweg omdat wij onze zaakjes hier netjes geregeld hebben. Kijk, het werkt namelijk zo: zorg er grondwettelijk voor dat het koninklijk huis helemáál geen belasting hoeft te betalen, dan ben je meteen overal vanaf. Dan valt er gewoon niks te ontduiken, zo simpel is dat. Als je bang bent dat je huis afbrandt steek je het preventief zelf alvast in de fik, in die trant. En laat de RVD vervolgens op hun website verklaren: 'De leden van het Koninklijk Huis die in Nederland belastingplichtig zijn betalen de belastingen die ook voor andere burgers van toepassing zijn, behoudens de specifieke in wet- en regelgeving opgenomen fiscale vrijstellingen' — waarop dan een opsomming volgt van zo'n beetje alle belastingen die er bestaan. 't Is maar net hoe je het brengt.

Tenslotte nog een tip voor wat betreft de woordkeus, die immers toch allesbepalend is voor de sfeer. Enkele jaren geleden hadden wij hier ook te maken met een in het buitenland wonende en belastingontduikende zuster van onze koningin, en dat viel zelfs hier niet echt lekker. De eerste maatregel was het woord 'ontduiken' te vervangen door 'ontwijken', bij wijze van eufemistische pleister op de wonde. Maar omdat die betreffende zuster haar belastingontwijking op het werkpaleis van onze koningin administreerde, is toen besloten die gehele constructie naar elders te verplaatsen. Het gaat er namelijk niet om dát het gebeurt, maar dat het gezien wordt. Die combinatie — een sympathiekere duiding en tegelijkertijd het onzichtbaar maken van de belastingontwijking — bleek de uiteindelijke gouden oplossing waar ons voltallige parlement dan ook dik tevreden mee was.

Willen de Belgen dus nog wat langer van hun koninghuis genieten — zoals wij hier in Nederland onophoudelijk doen — dan zal men daar de essentie van de monarchale ethiek beter moeten leren begrijpen. Die luidt namelijk als volgt: alles is geoorloofd zolang er maar niemand kijkt.

Geloof mij nou maar, als de Belgen deze adviezen opvolgen kunnen ze nog eeuwenlang veel plezier van hun monarchie hebben. Proost!

¶

Recept

Men neme een gedwee historicus, een hysterische dansmarieke, en voor de nodige tegenspraak een lid van het deftige Koninklijk Republikeins Genootschap. Vervolgens zette men daar een camera op, en men heeft een discussie met diepgang over... tja over wat, eigenlijk? De monarchie, oh nee koninkrijk, of misschien toch het koninklijk huis, nee toch familie — nu ja, zoiets dan. Het recept van dit smakeloze gerecht dat de veilige middenweg volgt, staat in de traditie van Van der Valk: de aardappelen smaken ongeveer hetzelfde als de groenten, die op hun beurt ongeveer hetzelfde smaken als het vlees, en dat smaakt weer ongeveer als de appelmoes waar in het midden de obligate kers prijkt, en die tenslotte weer ongeveer hetzelfde smaakt als het toetje dat naar koffie smaakt.

Buitenhof, 6 januari 2013

Ofschoon historicus Niek van Sas niet kan worden verweten dat hij zich op al te grove wijze te buiten gaat aan historische onjuistheden, is al wel snel duidelijk dat hij slechts één kant — de oranje-flatterende — van het verhaal probeert te laten horen. De roerige periode 1795-1813 wordt in deze nikserige en volstrekt overbodige discussie bewust gebracht als heroïsche inleiding van een dynastie waar niemand ooit om gevraagd heeft. Sterker nog: de opportunistische en megalomane Willem Frederik heeft zich laten smeken (het is werkelijk te ranzig voor woorden) alvorens hij zichzelf tot soeverein vorst kroonde. Daarover geen woord, maar wél over de inhuldiging. Gezwegen wordt over de nederige knieval die Oranje voor Napoleon maakte toen zij hem om een stukje land bedelde, en de schandalige 'schadevergoeding' die het berooide Oranje aan Napoleon vroeg maar uiteraard nooit kreeg — ook niet na de prijs dan maar te hebben laten zakken.

Koning Willem I wordt hier even losjes neergezet als 'één der groten', terwijl er gemakshalve wordt voorbijgegaan aan zijn onverzadigbare honger naar macht en geld als alleenheersend vorst: de aanwezigheid van een constitutie — zelfs als het 'eene wijze' is — in een monarchie, maakt dat namelijk nog allerminst tot een constitutionele monarchie. Uiteraard geen woord over de Nederlandse staatsschuld die aan het eind van Willems regeerperiode precies even groot was als zijn privé-banksaldo. Maar weet u, ik heb er eigenlijk helemaal geen zin meer in om dit verhaal voor de zoveelste keer op te lepelen. Wie wil leest zelf maar eens een keertje een boek, maar dan wél eentje dat niet gefasseurd is. Zulke boeken bestaan namelijk, echt waar. Wie dat doet komt er dan vanzelf wel achter dat Oranje in het opgemaakte bedje van Lodewijk Napoleon — overigens bepaald geen loser zoals Van Sas beweert, maar wellicht zelfs de beste koning die Nederland ooit heeft gehad — gestapt is, en dat de oranjemonarchie ons buiten het Weens Congres om door de strot is geduwd.

Justine Marcella van het tijdschrift 'Vorsten Royale' (laatste poll: 'Welke prinses draagt volgens u de jumpsuit het beste, Mabel of Máxima?') houdt meertijds haar mond, en dat is maar goed ook, want het beste mens weet werkelijk van toeten noch blazen. Datzelfde geldt overigens ook voor presentator Pieter Jan Hagens, die steevast 1813 met 1830 — het jaar van de Belgische opstand — door elkaar blijft halen, terwijl Nelleke Noordervliet haar 'grote bewondering' uitspreekt voor de wijze waarop Beatrix haar taken vervult (hoe weet ze dat trouwens toch?). Glimlachend laat zij zich door Van Sas aanleunen als zou zij een 'klassiek republikeins argument' hanteren, door voor het persoonlijke belang van de monarch pleiten. Ik zal u zeggen wat het klassieke republikeinse argument is: achterover leunen, de benen gestrekt onder de tafel, de armen achter het hoofd en hardop de vraag stellen waarom eigenlijk iemand op grond van geboorte het hoogste bestuurlijke ambt zou bekleden, en vervolgens weigeren de discussie verder te voeren voordat daarop een redelijk antwoord is gegeven. Wanneer dan uiteindelijk de onvermijdelijke eschatologie van Beatrix' koningschap aan de orde komt ('haar laatste prerogatief' — braak!), haak ik definitief af. Ik kan gewoon niet meer tegen al dit flapperige geneuzel dat niets toevoegt, nergens aan bijdraagt en beter thuis zou horen in SBS Shownieuws of RTL Boulevard.

Want weet u, met de monarchie is het net als met een ordinair griepje: het is niet de vraag hoe je er ooit aan bent gekomen, maar het is de vraag hoe...

Inderdaad, ja.

¶

Watskeburt?

— niet zo heel erg veel, maar daarom niet minder belangrijk, al was het maar om het schrikbeeld van Jorge Zorreguieta op het bordes weer onder de aandacht te brengen. Nu republikeins Nederland, of wat dat althans pretendeert te zijn, van alles door elkaar roept is het wellicht verstandig eerst nog even de zaken op een rijtje te zetten:

Zorreguieta heeft altijd ontkend geweten te hebben van de verdwijningen, martelingen en moorden die onder zijn bewind zijn uitgevoerd.
Er zijn veel redenen om daaraan te twijfelen, en zo luidde dan ook de conclusie van Prof. Michiel Baud, die in opdracht van voormalig premier Wim Kok onderzoek deed naar Zorreguieta's verleden.
Zorreguieta's stelselmatige ontkenning staat weliswaar loodrecht op de praktische onmogelijkheid daarvan, maar om een dagvaarding te kunnen formuleren — laat staan een vonnis — is meer nodig dan alleen maar een onwaarschijnlijkheid.
Die onwaarschijnlijkheid nam afgelopen november plotseling sterk toe, toen werd aangetoond dat er op meerdere verdwijningen administratieve respons is gegeven door het Ministerie van Landbouw, dat immers onder de directe verantwoordelijkheid van Zorreguieta viel.
Ofschoon verdere stugge ontkenningen geen zin meer hebben is dit nog steeds onvoldoende om aan een dagvaarding te beginnen, maar het Nederlandse Openbaar Ministerie zou vermoedelijk een onderzoek niet opnieuw zomaar kunnen weigeren.

Dat was twee maanden geleden de stand van zaken, en wat is daar nu aan toegevoegd? In de eerste plaats dat hetzelfde onderzoek nu in Argentinië plaats gaat vinden, en in de tweede plaats is het opmerkelijk dat het Argentijnse Nationale Instituut voor Landbouwtechnologie (INTA) heeft toegezegd dat onderzoek te zullen steunen.

Op het eerste gezicht lijkt het net zich rond Zorreguieta verder te sluiten, zeker nu er zelfs gesproken wordt over een mogelijk uitreisverbod. In een eerder commentaar waagde ik mij aan de voorspelling dat het Nederlandse Openbaar Ministerie zo'n onderzoek weliswaar zal gaan uitvoeren, zij het met de nadrukkelijke officieuze opdracht het zoveel mogelijk te vertragen. Immers, een conclusie die zou leiden tot een concrete dagvaarding is bepaald niet ondenkbaar. Of het Nederlandse Openbaar Ministerie nu zelf ook nog een onderzoek gaat uitvoeren ligt echter niet in de lijn der verwachting:

EénVandaag, 3 januari 2013

Dit is het moment waarop de republikein de ogen wantrouwend toeknijpt en zich achter de oren begint te krabben. Liesbeth Zegveld, de advocate die namens de Nederlandse nabestaanden optreedt, acht het niet nodig om het Nederlandse Openbaar Ministerie tegelijkertijd tot zo'n zelfde onderzoek te bewegen, nu dat immers in Argentinië plaats gaat vinden. Vanwaar die vanzelfsprekendheid? Hoezo is het 'zonder enige twijfel' beter als het onderzoek in Argentinië wordt uitgevoerd?

Wantrouwen? Inderdaad ja, want republikeinen weten immers uit ervaring hoe merkwaardig de monarchale hazen plotseling van koers kunnen veranderen. Het is bepaald geen overdreven conspiratieve gedachte om de onafhankelijkheid van een Argentijns onderzoek in twijfel te trekken. Werd Huis ten Bosch soms nerveus van een aanstaand Nederlands onderzoek, waarbij vertraging de laatst overgebleven strohalm was? Is dezelfde aangifte in Argentinië — krap twee maanden na de nieuwe feiten — inderdaad wel zo 'toevallig' uit de lucht komen vallen? Of komt zo'n onderzoek op basis van precies dezelfde nieuwe feiten in Argentinië de familie soms beter uit, omdat hun oranjetentakels daar ongestoorder hun werk kunnen doen? Heeft Max van der Stoel wellicht een toezegging mee in zijn graf genomen, die op Argentijnse bodem beter en in alle discretie ten uitvoer gebracht kan worden?

En ten slotte: mocht uit het Argentijnse onderzoek nu eens níet onomstotelijk vast komen te staan dat Zorreguieta wist van de verdwijningen, martelingen en moorden, gaat het Nederlands Openbaar Ministerie dan alsnóg eigen onderzoek doen, of zal men het daar dan bij laten? De wantrouwende republikein houdt vooralsnog zijn hart vast, want er is geen enkele reden tot gerustheid.

Dus Watskeburt? Binnen twee maanden na de Nederlandse aangifte is het onvermijdelijke onderzoek naar Zorreguieta's verleden plotseling naar Argentinië verplaatst,— meer niet.

Datsgeburt.

¶