Alleseter

Een van de meest gebruikte argumenten om de voortstrompelende monarchie te rechtvaardigen is wel de bewering dat het koningschap een 'samenbindende' functie zou hebben. Omdat er echter geen feiten voorhanden zijn om deze veronderstelling te onderbouwen gaat het vermoedelijk ook niet om een argument in technische zin, maar eerder om een soort nevel die wordt opgetrokken in de hoop een verdere discussie daarmee bezworen te hebben. Feitelijk blijkt namelijk telkenmale het tegendeel; of het nu gaat om een prins-gemaal die zich door Amerikaanse vliegtuigfabrikanten laat omkopen, een staatshoofd dat de bijzetting van een katholiek kerkvorst niet bijwoont, een aangetrouwd burgerprinsesje dat uit bed van een zware crimineel wordt gevist, de prins van Oranje die een huwelijk aangaat met de dochter van een notoire Argentijnse fascist, waarna de troonpretendent zich doodgemoedereerd in onfrisse vastgoedzaakjes stort: in alle gevallen buitelt heel Nederland met de meest uiteenlopende meningen over elkaar heen. Hoezo dus, samenbindend?

De 'Hare Majesteits Johan de Witt'

Als zodanig lijkt het argument van de 'samenbindende' functie eerder op wishful thinking, dan op een verwijzing naar de feitelijke werkelijkheid. Zaterdagavond kon men in Nieuwsuur voormalig vice-premier Hans Wiegel zich in deftige tongval muurvast horen praten in een klassieke petitio principii ten aanzien van een ceremonieel koningschap: 'Ik ben tegen een ceremoniële monarchie, omdat ik een verdere uitholling van het koningschap niet goed vind'. De structuur van het argument is volkomen cyclisch, want de antecendens en de consequens kunnen probleemloos omgekeerd worden zonder dat er ook maar iets aan de betekenis verandert: 'Ik ben tegen een verdere uitholling van het koningschap, omdat ik tegen een ceremoniële monarchie ben'. Op soortgelijke wijze kan ik aantonen dat deze fiets van mij is, namelijk door te beweren dat het mijn eigendom is.

Niettemin blijft het marketingapparaat rondom de familie stug doorhameren op hun vermeende samenbindende functie, er is immers toch niemand die ooit doorvraagt wat daar nu eigenlijk mee wordt bedoeld. Om deze loze kreet toch enigszins gezicht te geven bakt Beatrix ergens dus maar een taart met verstandelijk gehandicapten, verft Willem-Alexander ergens anders voor het oog van talloze cameraploegen een tuinhekje, terwijl zijn vrouw Máxima aan Amsterdamse bijstandsmoeders uitlegt hoe zij met hun krappe budgetten moeten omgaan om zich vervolgens weer te laten vervoeren naar haar paleiselijke reservaat. Of dit soort stupide banaliteiten de Nederlanders inderdaad samenbindt is zeer vragelijk, het enige dat echter wél duidelijk wordt is dat het in ieder geval zwaar overbetaald werk is.

Een andere variant van de oranjemechanica is door de familie zich naar voren te laten dringen als een persoon of gebeurtenis maatschappelijke betekenis heeft, in de hoop dat die populariteit — de kurk waar de monarchie immers op drijft — ook op hen afstraalt: de Friese elfstedentocht wordt aldus voorzien van het koninklijk predikaat, terwijl het 'de majesteit behaagt' om succesvolle sporters lintjes op te spelden.

---

Toch is de familie soms erg onvoorzichtig met het annexeren van personen en gebeurtenissen van betekenis, neem nu bijvoorbeeld het bericht dat 'Aankomend vorstin Máxima zich in antipiraterij verdiept'. Op het eerste gezicht een mededeling waar geen Nederlander warm of koud van zal worden, want het betreft immers een even suf en betekenisloos bezoekje als alle andere. Althans, het is zeer onwaarschijnlijk dat er ook maar iemand is die daadwerkelijk gelooft dat Máxima zich ook écht in een politiek licht ontvlambaar dossier als dat van de antipiraterij zal gaan verdiepen. Schouderophalend gaat iedereen er gevoeglijk vanuit dat het een even plichtmatig bezoekje zal betreffen als aan een nieuwe kinderboerderij ergens in den lande.

Jan de Baen - De lijken van de
gebroeders de Witt (1672)

Maar dan de tweede zin van dit ogenschijnlijk onbenullige bericht: 'Prinses Máxima heeft vandaag bekeken hoe militairen Hr. Ms. Johan de Witt gereed maken voor uitzending in de wateren rond Somalië'. Nu gaat het niet eens zozeer om de vaststelling dat het inderdaad om een onnozele rondleiding gaat, want dat verwachtte iedereen immers toch al, maar om de uiterst curieuze combinatie Hr. Ms. Johan de Witt. Laat de naam van dit amfibische transportschip even rustig op u inwerken: 'Hare Majesteits Johan de Witt'. Wijlen mijn echtgenoot zich zou werkelijk omdraaien in zijn graf, al dan niet schuddebuikend — gesteld dat hij die nog had — van het lachen. Mijn man, wellicht dé grootste anti-orangist uit de Nederlandse geschiedenis, die als geen ander de instabiliteit van erfelijke bestuurlijke ambten inzag, maar die samen met zijn broer in het rampjaar 1672 door het oranjegrauw werd gelyncht om stadhouder Willem III van Oranje in het zadel te helpen, is nu ineens 'Hare Majesteits'?

Is dit serieus? Ik vrees inderdaad van wel. Maar veel gekker moet het niet worden, want wat volgt er nu? Het koninklijk predikaat voor het Republikeins Genootschap? Die treurige klotskoppen bij de marine — pardon, Koninklijke marine — moeten vast gedacht hebben 'Johan de Witt is een beroemd historisch figuur, en daarom dus ook een mooie naam voor een amfibisch transportschip'. Het domweg plakken van de naam Johan de Witt achter 'Hr. Ms.' doet enigszins denken aan wat er zoal in de maag van een dode haai kan worden aangetroffen, van stukken houten plank en metalen kentekenplaten tot complete autobumpers. Of je er wat aan hebt en eventueel zelfs schadelijk voor je is doet er niet toe, zolang het maar in de bek past. Maar het bindt wel samen, dat wel ja.

Wat mij betreft moet men de naam van mijn geliefde echtgenoot echter vooral op die boot laten staan, want niets onderstreept de onnozele samenbindende functie van de familie subliemer dan dit soort stompzinnig gebrek aan historisch besef.



¶