Wat er over bewindvoerders wordt besproken bestrijkt slechts een bepaald deel van het publieke interessespectrum, want het maakt het de gemiddelde Telegraaflezer doorgaans niet zoveel uit hoe de nieuwe kat van een staatssecretaris heet of de vakantiebestemming van een minister. Althans, wetenswaardigheden van dit soort haalt de voorpagina niet en in de meeste gevallen zelfs niet eens de roddelbladen. Anderzijds wordt het publiek wel nauwgezet geïnformeerd over hun politieke doen en laten, en in hoeverre die beantwoorden aan datgene wat van hen verwacht wordt. De politieke taken zoals bevoegdheden plus de bijbehorende verantwoordelijkheden van bewindvoerders zijn helder en nauwkeurig omschreven, evenals hun salarissen en onkostenvergoedingen. Maar wat nog misschien wel het allerbelangrijkste is: bewindvoerders kunnen te allen tijde door de Kamer ter verantwoording worden geroepen en eventueel afgerekend worden op hun doen en laten. Een minister kan daarom bijvoorbeeld niet zomaar even het vliegtuig pakken om een staat met een twijfelachtige reputatie te bezoeken.
Er is echter één bewindvoerder waarvoor het andere deel van het publieke interessespectrum geldt. Van die ene bewindvoerder krijgt de burger ongevraagd de onbenulligste details door de strot geduwd. Welke kleding, wanneer en waar gekocht voor welke prijs, zelfs een bezeerde bovenlip wordt als interessant nieuws breed uitgemeten, terwijl voor een doodgewone vakantie zowaar een fotomoment voor de pers wordt georganiseerd. U hebt vast al door om welke bewindvoerder het gaat: ons regeringshoofd, de vaste coalitiepartner van ieder kabinet. Maar aan de andere kant van dit spectrum treft men nog iets veel merkwaardigers aan, want het publiek wordt over het politieke doen en laten van deze bewindvoerder juist helemaal niet geïnformeerd. Dat is niet alleen omdat de taken en bevoegdheden van het regeringshoofd nergens duidelijk omschreven zijn, maar vooral ook omdat het zorgvuldig geheimgehouden wordt. Nu zult u waarschijnlijk meteen denken: wat interesseert mij die bezeerde bovenlip nu, wat is dat nou voor rare boel in een democratie? Ik wil juist weten wat het regeringshoofd allemaal doet. Maar zo gaat dat nu eenmaal in een monarchie.
'Tot nu was bekend dat...' — in dit soort taal, dat normaliter alleen maar gebezigd wordt door avontuurlijke antropologen, biologen en andere wetenschappers, wordt er gesproken over de persoon die aan het hoofd staat van al onze regeringen. Over de politieke bezigheden van ons regeringshoofd drukt men zich uit alsof het verdorie om het paargedrag van de karetschildpad bij de Hondurese baaieilanden gaat. Het merkwaardige is namelijk dat men er alles aan doet om de politieke invloed van ons regeringshoofd te bagatelliseren: 'Ach, dat valt allemaal reuze mee, zij heeft niet meer macht dan de ministers haar toestaan, maar feitelijk heeft zij helemaal niets te zeggen'. Enfin, u kent dit soort geruststellende praatjes onderhand wel; en om ons verder in slaap te sussen krijgen we weer wat foto's te zien waar het regeringshoofd in haar hoedanigheid van staatshoofd een geitje aait op een kinderboerderij die zij zojuist geopend heeft.
Maar soms — héél soms — piept er een stukje van de voering naar buiten. Dan blijkt ineens dat ons regeringshoofd (staatshoofd, voorzitter van de Raad van State, wat dan ook) politiek véél meer in de melk te brokkelen heeft dan men ons tot dusverre had willen laten geloven. In het zojuist verschenen boek 'Ik zal handhaven. Beatrix, koningin in een veranderd land', vertelt voormalig grootmeester van de koningin Ed Kronenburg dat de koningin steeds zelf bepaald heeft of ze wel of niet op staatsbezoek ging en ook nog eens waarheen. Stelt u zich eens voor: in de 33 jaar dat Beatrix aan de macht was heeft zij voor élk staatsbezoek het initiatief genomen, en de regering had dat maar op te volgen. Ook landen met regimes waar Nederland in politieke zin liever enige afstand van zou willen houden, werd ons het hoogste eerbewijs tussen twee landen door een drammerig ongekozen staatshoofd opgedrongen. Dat werpt, na ruim drie decennia, toch een heel ander licht op omstreden staatsbezoeken zoals vorig jaar aan Oman, en onlangs nog aan Brunei. Maar het was dus niet de regering die dat wilde, en evenmin waren het onze captains of industry, neen, het was Beatrix zélf die dat zo nodig moest.
We herinneren ons de talloze Kamervragen en de urenlange debatten, waarbij een minister van Buitenlandse Zaken een omstreden staatsbezoek stond te verdedigen. Maar kennelijk veinsde hij slechts dat het kabinet het nodig achtte om de banden met een bepaald land aan te halen, want in werkelijkheid zat er een onaanspreekbare mevrouw achter die om heel andere redenen dan het landsbelang dat bezoek wilde doordrukken. En als mevrouw dan écht haar zin niet kreeg van de zittende premier, dan ging ze alsnog zelf. Daarbij zette ze dan bijvoorbeeld gewoon geen hoed op, en mochten wij met z'n allen raden wat dat te betekenen had. Was het een 'bilateraal bezoek in het kader van een viering'? Of toch een privébezoek voor een verjaardagspartijtje? Neen, verklaarde de regering dan, zoiets noemden ze dan maar een 'themabezoek' — net als in de Efteling.
Uiteindelijk — in allerlaatste instantie — is regeringsdeelname door iemand zonder democratisch gelegitimeerd mandaat een vertrouwenskwestie. En door dit nieuwe feit is dat vertrouwen alleen maar nog verder afgenomen.
¶
'Tot nu was bekend dat...' — in dit soort taal, dat normaliter alleen maar gebezigd wordt door avontuurlijke antropologen, biologen en andere wetenschappers, wordt er gesproken over de persoon die aan het hoofd staat van al onze regeringen. Over de politieke bezigheden van ons regeringshoofd drukt men zich uit alsof het verdorie om het paargedrag van de karetschildpad bij de Hondurese baaieilanden gaat. Het merkwaardige is namelijk dat men er alles aan doet om de politieke invloed van ons regeringshoofd te bagatelliseren: 'Ach, dat valt allemaal reuze mee, zij heeft niet meer macht dan de ministers haar toestaan, maar feitelijk heeft zij helemaal niets te zeggen'. Enfin, u kent dit soort geruststellende praatjes onderhand wel; en om ons verder in slaap te sussen krijgen we weer wat foto's te zien waar het regeringshoofd in haar hoedanigheid van staatshoofd een geitje aait op een kinderboerderij die zij zojuist geopend heeft.
Maar soms — héél soms — piept er een stukje van de voering naar buiten. Dan blijkt ineens dat ons regeringshoofd (staatshoofd, voorzitter van de Raad van State, wat dan ook) politiek véél meer in de melk te brokkelen heeft dan men ons tot dusverre had willen laten geloven. In het zojuist verschenen boek 'Ik zal handhaven. Beatrix, koningin in een veranderd land', vertelt voormalig grootmeester van de koningin Ed Kronenburg dat de koningin steeds zelf bepaald heeft of ze wel of niet op staatsbezoek ging en ook nog eens waarheen. Stelt u zich eens voor: in de 33 jaar dat Beatrix aan de macht was heeft zij voor élk staatsbezoek het initiatief genomen, en de regering had dat maar op te volgen. Ook landen met regimes waar Nederland in politieke zin liever enige afstand van zou willen houden, werd ons het hoogste eerbewijs tussen twee landen door een drammerig ongekozen staatshoofd opgedrongen. Dat werpt, na ruim drie decennia, toch een heel ander licht op omstreden staatsbezoeken zoals vorig jaar aan Oman, en onlangs nog aan Brunei. Maar het was dus niet de regering die dat wilde, en evenmin waren het onze captains of industry, neen, het was Beatrix zélf die dat zo nodig moest.
Uiteindelijk — in allerlaatste instantie — is regeringsdeelname door iemand zonder democratisch gelegitimeerd mandaat een vertrouwenskwestie. En door dit nieuwe feit is dat vertrouwen alleen maar nog verder afgenomen.
5 opmerkingen:
Wendela ik wordt hier heel moe van. Wat staat ons in godsnaam te wachten als de volgende oranje ons gaat bezighouden? Elke maand een staatsbezoek aan Argentinië misschien? Of anders zonder pet op als 'thema' bezoek?
1. Goed dat u hier nog moe van wordt; het zou mooi zijn als dat meer Nederlanders zou overkomen.
2. Het punt is niet zozeer het staatsbezoek als zodanig, maar wel het zoveelste onthulde feit waaruit een grotere politieke macht en invloed blijkt dan men ons wil doen geloven.
Als trouw volgster van dit blog, geniet ik elke keer weer van de spitsvondigheden van Wendela. Keer op keer verrast ze haar volgelingen door actuele kwesties rond de monarchie onder het vergrootglas van een strenge redeneerkunde te plaatsen. Keer op keer blijken de aanspraken van voorstanders van de monarchie onhoudbaar. Zouden tenminste enkele leden uit het monarchistische “kamp”, die lucht hebben gekregen van dit blog, niet uit puur rationele gronden “bekeerd zijn” tot het Republikanisme? Vast en zeker. Hoe dan ook, Wendela is, het kan niet vaak genoeg gezegd worden, de koningin van de argumentatie, de kroonprinses van de toegepaste politieke logica. Gelauwerd zou ze moeten worden; maar ja, door wie? Niet door een aan de staat gelieerde organisatie, niet door Matthijs van Nieuwkerk, en zeker niet door Republikeins angehauchte verenigingen, partijen, die zijn niet objectief. Door wie dan wel? Mijn nederige voorstel: laten wij lezers en lezeressen van dit blog haar lauweren. 30 april wordt Wendela gekroond tot koningin van “de republiek”, zij zal door het leven gaan als Republikeins koningin van let wel: alle Nederlanders, met name ook de koningsgezinde. Wij trouwe volgelingen zullen haar dienen in goede en slechte tijden. Overigens, en nu spreek ik uit mijn hart, hoop ik dat Wendela na haar kroning ook haar meer gevoelige, “vrouwelijke” zijde, haar “female intuition” laat zien, zich dus niet opstelt als de zakelijke, technocratische koningin Beatrix, maar meer als “peoples queen”: koningin Maxima. Uiteraard met mate, koningin Wendela blijft rationeel en logisch, het is niet de bedoeling dat ze “collaboreert”, een halfmutsige Republikeinse koningin wordt die kopje thee nuttigt met “ambtsgenoot” koningin Maxima. Maar dat zal Iron koningin Wendela niet overkomen, daar heb ik alle vertrouwen in. Goed, tot zover, ik hoop op respons van u, lezers en lezeressen van dit blog, dan kunnen we een “Kroonvoorstel” doen.
Graag, dan laat ik mij ieder jaar in een koets — mits van goud - rondrijden en toejuichen. En in plaats van de troonrede lees ik dan een stukje uit de Theaetetus voor.
Kijk dat Wendela al eisen gaat stellen over haar vervoer, is nu weer wat minder. Een koets van goud. En de combinatie gouden koets en Plato is nogal scheef, klopt niet helemaal. Ik denk niet dat Tessa dat bedoelt.
Een reactie posten