Wel goed, maar onjuist

In het Amsterdamse Oosterpark hield de historicus Drs. Mark Rutte gisteren een toespraak over het Nederlandse slavernijverleden. De eerste zin van onze premier luidde als volgt: 'Dames en heren, Al rond 1700 — dus heel vroeg — typeerde een vooraanstaande Nederlandse predikant slavernij als: "Het stelen van een mens".' De aanvliegroute van de toespraak is met deze zin bepaald, en kan eigenlijk alleen nog maar de verkeerde kant uitgaan. Verder dan de eerste zin hoeft u dus niet te gaan, maar wie wil kan hier eventueel de gehele toespraak lezen.

Tot ver in de negentiende eeuw kwam de algemeen geaccepteerde rechtvaardiging vóór slavernij inderdaad uit bijbelse ¹ hoek met een aangepaste vertelling, maar dan precies tegenovergesteld: Cham, de zoon van Noach — u weet wel, die van de ark tijdens de zondvloed — had zijn vader naakt en in beschonken toestand gezien en hem daarom bespot. Noach, op zijn beurt, vervloekte daarop zijn zoon Cham en diens zoon Kanaän om 'voorgoed een knecht der knechten' te zijn voor zijn broers. En laat nu net het woord Cham hebreeuws voor 'bruin' zijn. Ter aanvulling ² werd er nog een blik bijbelverzen opgetrokken, onder meer uit Leviticus en zelfs de eerste brief van Petrus. Met dit verhaal van een bijbelse legitimatie, namelijk dat alle negers nakomelingen zouden zijn van de vervloekte Cham, suste men hier in de kerk zijn geweten — en niet met dat van een kennelijk revolterende 'vooraanstaande Nederlandse predikant'.



Linker zijpaneel van de gouden koets, voorzien van een
slavernijtafereel, dat de RVD weigert te verwijderen.

Thans lezen wij in de krant dat nazaten van slaven volgend jaar excuses willen van Beatrix. Deze terechte wens is weliswaar goed geadresseerd, zij het echter aan een persoon in de onjuiste hoedanigheid. Natuurlijk, de toenmalige republiek van Nederland draagt mede verantwoordelijkheid voor de slaven- en opiumhandel, en is daardoor medebepalend voor onze nationale identiteit. Maar de staatsbemoeienissen ten aanzien van deze onmiskenbaar zwarte bladzijden uit onze vaderlandse geschiedenis zijn van véél latere datum. Tot halverwege de negentiende eeuw waren het private ondernemingen, en verrijkten slechts enkele aristocratische families zich met deze handel. Zo initieerde koning Willem I — die niet voor niets 'koning koopman' werd genoemd — in 1824 nog de Nederlandse Handels Maatschappij (NHM). De koning was stichter, hoofdaandeelhouder, garant en benoemer van de president en secretaris van de NHM, die later uitgroeide tot de huidige ABN-Bank, en legde daarmee het fundament onder het huidige astronomische Oranjekapitaal.

Beatrix behoort inderdaad om excuses gevraagd te worden voor de schandelijke en zeer gewelddadige misdragingen in West- en Oost-Indië, maar dan als lid van een familie die evident aan de verkeerde zijde van de geschiedenis staat, met ontzagwekkend veel bloedgeld op de bank. Haar hoedanigheid als vertegenwoordiger van de Nederlandse staat hebben we niet nodig, want daar hebben we immers een gekozen premier voor.

Maar dat moet dan wél een premier zijn die de morele moed kan opbrengen om door het stof te gaan, en niet eentje die een 'vooraanstaande zeventiende eeuwse predikant' citeert, louter omdat die beter in zijn historische straatje past. Een premier die zich nog durft te vertonen in het Amsterdamse Oosterpark, na tenminste de volgende twee boeken gelezen te hebben:

• E. van Vught - Zwartboek Nederland Overzee. (Uitgeverij Aspekt, Soesterberg 2002)
• Prof. Dr. C.V. Lafeber - Met klewang en knuppel. (Eigen beheer, Goirle 2000. Wellicht te bestellen via Pro Republica)

Alleen dat al is reden genoeg om op 12 september naar de stembus te gaan.

---

1. Gen 9:21-25
2. Omdat de slaven echter wel dienden te worden bekeerd, werd bijvoorbeeld het vierde gebod aangaande de zondagsrust aangepast, waarbij de zinsnede '...Gij zult dan niet arbeiden, noch uw zoon' in de slavenversie werd weggelaten.

¶